Yemək hazırlayarkən, siz yeməyinizi mətbəx tərəzisi və ölçü fincanları və ya qaşıqlardan istifadə edərək ölçməlisiniz. Siz həkiminizdən ərzağı necə ölçməli olduğunuzu soruşa bilərsiniz.

Nəzərə alın ki, bəzi tövsiyə olunan qida variantlarına 30 qramdan 60 qramadək karbohidratlar daxildir. Aşağıda 1 porsiyada 15 qram karbohidratın olduğu bəzi qida nümunələri verilir:

• 150 qr dənli bitkilərdən hazırlanmış sıyıq;
• 50 qr düyü və ya makaron;
• 1 dilim çörək;
• 1 ortaboy meyvə;
• 100 qr qırmızı lobya və ya nişastalı tərəvəz;
• 200 qr sadə (qatqısız) qatıq.

Qidada nə qədər şəkər və başqa karbohidratların olduğu hər zaman aydın olmaya bilər. Ona görə də qidanızın tərkibində nəyin olduğunu müəyyən etməkdə sizə kömək etmək üçün aşağıda bir neçə tövsiyə təqdim olunur:

• “-oza” sonluğu ilə qurtaran bir çox sözlər, məsələn, laktoza, saxaroza, fruktoza və dekstroza şəkər növləridir.
• Bəzi “az yağlı” qida növlərinin tərkibində artıq şəkər var. Ərzağın üzərindəki məlumatı diqqətlə oxuyun.

Bunları yadda saxlayın.

Baş barmağınızın ucu təxminən bir çay qaşığıdır.

Baxmayaraq ki, baş barmaqların ölçüləri fərqlidir, siz marqarin və ya kərə yağını ölçmək üçün öz barmağınızı istifadə edə bilərsiniz. Bir çay qaşığı 1 baş barmağın uc hissəsi qədərdir və 3 baş barmağın uc hissəsi bir xörək qaşığı qədər olacaq.

İki kibrit qutusu təxminən 85 qramdır.

Ət və ya balıq yeyərkən bu ölçüyə əsaslana bilərsiniz.

Qadının yumruğu təxminən 230 qram və ya 1 fincan qədərdir.

Bir fincan bulqur? Əllərinizi istifadə edin!

“Orta ölçülü” meyvə təxminən ovucun ölçüsü qədərdir.

Porsiyanı müəyyən edərkən bunu yadda saxlayın.

30 qram pendir təxminən 1 kibrit qutusu qədərdir.

Ölçə bildiyiniz halda niyə təxmin etməli? Porsiyaları ölçmək və sizin üçün hansı porsiyanın doğru olduğu barədə əlavə məlumat almaq üçün həkiminizlə və ya diabetə qayğı komandanızın üzvləri ilə danışın.

Diabet zamanı restoranlarda qidalanma çətinlik törədə bilər. Amma bunun da həlli var.

Evdən kənar qidalanma bəzən çətin ola bilər. Siz yeməyinizə nə qatıldığına tam nəzarət edə bilmirsiniz. Bundan əlavə, adətən porsiyalar evdə yediyinizdən daha böyük olur.

• Əlavə olaraq yağsız souslar və qarnir gətirilməsini istəyin;
• Qızardılmış kartof əvəzinə salat sifariş edin;
• Restorana getməzdən əvvəl menyunu onlayn rejimdə yoxlayın və sizin qida planınıza uyğun yeməkləri seçin;
• Çox yeməyin, qarşısını almaq üçün əsas (isti) yeməyi bölüşün.

Bəs içkilər?

Yadda saxlayın ki, içkilərdə çoxlu miqdarda şəkər və karbohidratlar ola bilər. Aşağıda, sağlam yeməyinizi sağlam içki ilə necə yeyə biləcəyinizlə bağlı bir neçə üsul göstərilir:

• Su, şəkərsiz çay, qara qəhvə və diyetik qazlı içkilər kalorisiz, karbohidratsız (şəkərsiz) və ya aşağı kalorili içkilərdir.
• Az yağlı süd, şəkərsiz badam südü kimi süd alternativləri sizə kalorini azaltmaqda kömək edə bilər. İçəcəyiniz süddə nə qədər şəkər və ya karbohidratların olduğunu bilmək üçün qablaşdırmanın üzərindəki məlumatı oxumaq yaxşı fikirdir.
• Suya bir az limon və ya yaşıl limon şirəsi əlavə etməklə onu daha dadlı edə bilərsiniz.
• Qazlı su şəkərli içkilərdən daha yaxşı variantdır.

Spirtli içkilər qanda şəkərin düşməsinə və ya qalxmasına səbəb ola bilər. Pivə və şirin şərabda da yüksək miqdarda karbohidratlar ola bilir ki, bu da qanda şəkəri artıra bilər.

Bəzən spirtli içkilərin qəbulu həm də sizin nə içməli və ya nə etməli olduğunuz barədə düzgün olmayan qərarlar qəbul etmənizə səbəb ola bilər. İçkilər hətta bəzi dərmanların effektivliyinə təsir edə bilər. Əgər spirtli içki içmək istəyirsinizsə, nəyin sizin üçün təhlükəsiz olduğu barədə həkiminizdən məsləhət alın.

Bəzi xırda düzəlişlər sizin qidalanma planınızın təkmilləşdirilməsinə və hədəflərinizə nail olmağınıza kömək edə bilər.

Bir çoxlarımız üçün diabetlə bağlı ən böyük çətinliklərdən biri yemək tərzimizi dəyişdirməkdir. Yeməklərimiz tarix və mədəniyyətimizin bir hissəsidir. Zövqümüz bizi unikal edən amillərdən biridir.

Beləliklə, yadda saxlayın ki, siz həyat tərzinizi dəyişərkən hələ də sevdiyiniz bir çox yeməkləri yeyə bilərsiniz. Sadəcə qəbul etdiyiniz qidanın miqdarını və hansı tezlikdə yeməli olduğunuzu qandakı şəkərin miqdarının təsirinə əsasən tənzimləyə bilərsiniz.

Amma mən pəhriz saxlamağa nifrət edirəm!

Sağlam qidalanma və pəhriz saxlamaq bir-birindən fərqlidir. Pəhriz saxlama qısamüddətli prosesdir. Sağlam qidalanma isə uzunmüddətli hədəfi olan keyfiyyətli bir həyat tərzi olub şəkərli diabetinizin düzgün idarə olunması deməkdir.

Sağlam qida planının hədəfləri aşağıdakılardır:

• Qandakı şəkərin miqdarını hədəf səviyyədə saxlamaq;
• Çəkinizə nəzarət etmək;
• Diabetin fəsadları ilə bağlı riskləri azaltmaq.

Ailəniz sizə kömək edə bilər

Diqqətinizi eyni zamanda 1 və ya 2 dəyişiklikdə cəmləyin. Məsələn, əgər tələsdiyinizə görə nahar zamanı “fast food” yeyirsinizsə, evdən daha sağlam yemək gətirməyə çalışın. Televizora baxarkən reklam fasiləsi zamanı yerinizdə addımlaya bilərsiniz.

Sağlam qidalanma yalnız diabeti olan insanlar üçün deyil, bütün insanlar üçün faydalıdır. Ona görə də, sizinlə birlikdə yaşayan ailə üzvləriniz də sağlam qidalanmaya keçə bilər. Siz sağlam qida planına riayət edərkən, bir-birinizə kömək edə bilərsiniz.

Əgər qidalanma planınızı pozmusunuzsa, yenidən ona qayıdın

Əgər plandan kənara çıxmısınızsa, narahat olmayın. Sadəcə, mümkün qədər tez bir zamanda və daha böyük səylə planın yerinə yetirilməsinə qayıdın! Əgər qidalanma planına riayət edilməsi ilə bağlı narahatlığınız olarsa, onda diabetə qayğı komandasına müraciət edin.

Sağlam qidalanma ilə bağlı digər çətinliklərin aradan qaldırılması

• “Az yağlı” nişanı olan yeməklərin əvəzinə, qida planınıza üyüdülməmiş taxıl, təzə tərəvəz və meyvə əlavə etməklə büdcənizə qənaət edin. Həmçinin, ətin, yarımfabrikatların və ya hazır qidaların, şəkərli və ya duzlu qəlyanaltıların miqdarını azaldın. Qablaşdırmanın üzərində olan məlumatı oxumağı da unutmayın!
• Sevdiyiniz yeməkləri kiçik porsiyalarla yeyin, yaxud tərkib hissələrini az yağlı, az şəkərli maddələrlə əvəz edin.
• Nə vaxt evdən kənar yerdə yemək yeyəcəyinizi əvvəlcədən planlaşdırın. Evdən çıxmazdan əvvəl qəlyanaltı edə bilərsiniz. Əgər insulin qəbul edirsinizsə, inyeksiyaların vaxtını tənzimləməli ola bilərsiniz.
• Sağlam menyu seçimlərini axtarın. Yeməyin porsiyasını azaltmaq üçün dostunuzla bölüşün.

Sağlam qidalanma sizə aşağıdakılarda kömək edə bilər:

Kiçik pəhriz tənzimləmələrinin diabeti olan biri üçün necə böyük bir dəyişiklik yaratdığını öyrənin.

Diabeti olan insanın sağlam qidalanması ilə diabeti olmayan insanın sağlam qidalanması arasındakı fərq nədir? Əslində fərq çox deyil! Diabetlə yaşamaq tərkibində şəkər olan hər şeyə “yox” demək və desertdən bütünlüklə imtina etmək kimi anlaşılmamalıdır. Sadəcə sizə müxtəlif çeşidli qidalar qəbul etmək və balanslaşdırılmış miqdarda karbohidratlar, proteinlər və yağlar yemək lazım ola bilər.

• Ümumi səhhətinizi yaxşılaşdırmaq
  Sağlam qidalanma qanda şəkərin miqdarını hədəf səviyyədə saxlamağa kömək edir. O, həmçinin, ürək-damar risklərinizin azaldılmasında faydalıdır.

• Qanda şəkərin yuxarı və aşağı səviyyədə olmasına yol verməmək
  Düzgün qida qruplarını doğru miqdarlarda qəbul etməyinizi təmin edən qidalanma planına riayət edilməsi qanda şəkərin səviyyəsini idarə etməkdə kömək edə bilər.

• Sağlam çəkidə qalın
  Həkiminizdən öz sağlam çəki həddinizi öyrənin. Bu hədəf istiqamətində çalışmaq qanınızdakı şəkərin miqdarını idarə etməyə də kömək edə bilər.

Diabetli insanlar üçün “hamıya uyğun” vahid bir pəhriz forması mövcud deyil. Sağlam qida planının hazırlanması qida maddələri və onların qanınızdakı şəkərə necə təsir etdiyi barədə daha çox informasiya əldə etməklə başlayır. Bu, yalnız sizin fərdi zövqünüzə uyğun gələn planın hazırlanmasında deyil, həm də qanda şəkərin səviyyəsini idarə etməkdə kömək ola bilər.

• Tərəvəz
  Tərəvəzin iki əsas növü var: nişastalı və nişastasız. Nişastasız tərəvəzlərdə karbohidratların miqdarı daha az olduğundan onları qida planınıza salmaq daha uyğundur.

• Meyvələr
  Meyvələr sağlam və dadlıdırlar, lakin onların da tərkibində çoxlu miqdarda karbohidratlar var. Qidalanma planınızın bir hissəsi kimi, porsiyalarınıza və günün hansı vaxtında yeyilməsinə diqqət yetirmək vacibdir. Həmçinin, meyvələrin qabıqlı və kiçik porsiyalarla (1 ovuc qədər) yeyilməsi məsləhətdir.

• Proteinlər (zülallar)
  Ət, pendir və yumurtanın tərkibində proteinlər var. Lakin, siz həm də qoz-fındıq və lobya kimi vegetarian variantları yoxlaya bilərsiniz.

Çaşdırıcı səslənir? Narahat olmayın, sadəcə bir az təcrübə lazımdır. Şəkərin miqdarını azaldaraq, hər gün tərəvəz və meyvələri qida rasionunuza əlavə etməyə başlayın. Qida üzərindəki məlumatlara, xüsusilə də az yağlı və yağsız süd məhsullarının üzərindəkilərə diqqət yetirin. Onların tərkibindəki şəkər düşündüyünüzdən daha çox ola bilər.

Sonra yeni və asan hazırlanan yemək reseptləri yoxlaya bilərsiniz. Siz müəyyən edəcəksiniz ki, sizin sağlam qida planınıza sevdiyiniz yeməklər yeni üsulla hazırlanmış variantda daxil ola bilər.

Əgər sizin diabetiniz varsa, karbohidratların hesablanması qanda şəkərin miqdarına nəzarət etməyə kömək edə bilər. Siz bu gün başlaya bilərsiniz.

Sizin tək nə yediyiniz deyil, həm də nəyi hansı miqdarda yediyiniz önəmlidir. Yəqin siz artıq bilirsiniz ki, karbohidratlar bədəninizi enerji ilə təmin edən qidanın tərkibində olan əsas qida maddələrindən biridir. Yerdə qalan ikisi isə protein və yağlardır. Lakin bilirdinizmi, bəzi karbohidratlar qanda şəkərin miqdarını başqa qida maddələri ilə müqayisədə daha çox artıra bilər? Ona görə də hansı miqdarda və hansı karbohidrat yediyinizdən məlumatlı olmağınız vacibdir.

Gəlin bunun əsaslarından başlayaq. 3 növ karbohidrat mövcuddur:

Karbohidratla zəngin qidalar:

• Çörək, taxıl məhsulları, krekerlər, dənli bitkilər, düyü, makaron məmulatları;
• Kartof, qarğıdalı, noxud, lobya kimi nişastalı tərəvəzlər;
• Bütün meyvələr və meyvə şirələri;
• Süd və qatıq;
• Konfet, qazlı içkilər, jele kimi şəkərli qidalar;
• Tort, peçenye, keks, dondurma kimi şirniyyatlar.

Yox! Siz tərkibində karbohidratlar olan qida məhsullarını yeməkdə davam etməlisiniz, çünki onlar bir çox vitamin və minerallarla yanaşı, bədəninizi enerji ilə təmin edir. Yüksək lifli qida məhsulları, xüsusilə həll oluna bilən lifli məhsullar qanda şəkərin miqdarının normal səviyyədə saxlanılmasına kömək edə bilər. Amma yadda saxlayın ki, şirniyyatın tərkibində faydalı qida maddələrinin miqdarı azdır. Ona görə də şirniyyat porsiyalarını kiçik etmək daha yaxşı olardı. Vaxtlı-vaxtında qidalanma vacibdir. Əks halda qanda şəkərin miqdarı aşağı düşə bilər, xüsusilə də siz müəyyən növ dərmanlar qəbul edirsinizsə.

Diyetoloq və ya şəkərli diabet üzrə təlimçilər yemək və qəlyanaltı zamanı sizə lazım olan karbohidratların miqdarını bölməkdə, qandakı şəkərin miqdarını idarə etməkdə kömək edə bilər.

Qanda şəkərin hədəf səviyyəsinə çatmaq üçün, karbohidratlarla insulin arasında düzgün balansın (tarazlığın) saxlanılması vacibdir. Buna nail olmağın iki üsulu var:

• 1. Karbohidrat qəbulunu insulin dozasına uyğunlaşdırmaq.
  Bazal-bolyus insulin müalicəsi alan pasiyentlərdə karbohidrat sayını aparmaq və istifadə etdiyi qısa təsirli insulinlə uyğunlaşdırmaq vacibdir. Bu sizə qəbul etdiyiniz insulin dozasına uyğun olaraq qandakı şəkərin səviyyələrinə çatmağa və ya bu səviyyələri saxlamağa kömək edə bilər. Həkiminiz sizə gündə hansı miqdarda karbohidrat qəbul etməli olduğunuzu deyə bilər.
• 2. İnsulin dozasını karbohidrat qəbuluna uyğunlaşdırmaq.
  Siz yemək zamanı qəbul etdiyiniz karbohidratların miqdarına uyğun qısa təsirli insulinin dozasını tənzimləyə bilərsiniz. Bu vərdişin qazanılması müəyyən vaxt tələb etsə də sizə çeviklik və seçim imkanı verəcək. Sizin endokrinoloqunuz və ya diyetoloqunuz qəbul edilən karbohidratların miqdarı üçün nə qədər insulin tələb olunduğunun müəyyən edilməsində kömək ola bilər. Bu, insulini-karbohidrat nisbəti adlanır.

Əgər siz şəkərli diabeti olan uşağın qayğısına qalırsınızsa, yadda saxlayın:

• Bu nisbət yaş və çəkidən asılı olaraq dəyişə bilər. Ona görə də uşağınız böyüdükcə, nisbət də dəyişəcək.
• Bu nisbət gün ərzində də dəyişir.

Siz müəyyən edə bilərsiniz ki, bəzi karbohidrat növləri digərlərinə nisbətən uşağınızın qanında şəkərin yüksəlməsinə daha tez təsir edir. Ona görə də siz insulin dozalarını müxtəlif ərzaq növləri üçün nizamlamalı ola bilərsiniz.

Diabetlə dost olan qidaları necə seçməlisiniz ki, onlardan həm də zövq alasınız?

Sağlam qida seçimi diabetə nəzarətin vacib hissəsidir. Necə başlamalı olduğunuza əmin deyilsiniz? Bu bölmədə sualınıza cavab tapacaqsınız:

• Yeməli və yeməməli olduğunuz qidalar;
• Faydalı və ziyanlı yağlar arasında fərq;
• Nəyə görə daha çox tərəvəz və meyvə yemək məqsədəuyğundur?

Qida seçimləri barədə nə qədər çox öyrənsəniz, sağlam yeməyi diabetə nəzarətin dadlı bir hissəsi etmək o qədər də asan olacaq.

Necə başlamalısınız?

Diabetə uyğun sağlam qidalanma sadəcə yediyiniz karbohidratların miqdarını hesablamaqdan ibarət deyil. Sizə həmçinin bəzi digər sağlam qida seçimləri etmək lazım olacaq. Yadda saxlayın ki, yemək planınızı və qida seçimlərinizi həkiminizlə və ya diabetə qayğı komandası ilə müzakirə etməyiniz vacibdir.

Daha çox lifli qidalar qəbul edin

Liflər həzm oluna bilmir və beləliklə də onlar sizin həzm sisteminizin “təmizlənməsinə” kömək edir. O, həmçinin yemək yedikdən sonra özünüzü tox hiss etmənizə kömək edir və xolesterin səviyyələrini aşağı sala bilər. Emal olunmamış taxıl çörəkləri, habelə təzə tərəvəzlər və meyvə yeməyə çalışın.

Daha çox təzə meyvə və tərəvəz yeyin

Rəngbərəng meyvə və tərəvəz növləri seçin. Bu bəzən unutduğunuz vacib qida maddələrinin gündəlik qəbulunu təmin etməkdə sizə kömək edəcək. Təzə və ya dondurulmuş qaragilə, ispanaq, brokkoli, portağal, habelə qırmızı bibəri həm əsas yemək, həm də qəlyanaltı kimi istifadə edə bilərsiniz. Yadda saxlayın ki, bəzi meyvələrdə yüksək miqdarda karbohidrat var. Çiyələk, qarağat, alça, kivi, alma və moruq kimi aşağı karbohidratlı meyvələr də əla seçimlərdir.

Faydalı (doymamış) yağların olduğu qidaları seçin

Zeytun, yerfındığı (araxis), kanola kimi tərkibində mono - doymamış yağların miqdarının yüksək olduğu yağları, yaxud qarğıdalı, günəbaxan, aspir kimi tərkibində poli - doymamış yağların yüksək miqdarda olduğu yağları seçin. Sağlam yağlı qida mənbələrinə həmçinin, qoz-fındıq, zeytun, kətan tumu, avokado, habelə təbii olaraq tərkibində yüksək miqdarda omeqa-3 yağlarının olduğu qızılbalıq, skumbriya, siyənək və sardiniya kimi balıqlar daxildir.

Ziyanlı (doymuş və trans) yağların olduğu qidalardan uzaq durun

Doymuş yağlar yağlı ətlərdə, kərə yağında, pendirdə, süddə, habelə tropik yağlarda (palma və kokos yağı) mövcuddur. Trans yağlar maye yağı bərk yağa çevirən kimyəvi prosesdən sonra yaranır. Trans yağlar marqarinlərdə, adətən şirniyyatlarda istifadə olunan yağ məhsullarında, habelə bir çox digər emal olunmuş ərzaqlarda var. Ərzaqda nə qədər doymuş və trans yağların olduğunu müəyyən etmək üçün, ərzağın üzərindəki məlumatı oxuyun.

Sobada və ya odda bişirilmiş qidaları qəbul edin. Yağda qızardılmış qidaları az qəbul edin

Çox az miqdarda yağ əlavə etməklə ərzağı sobada və ya odda bişirin. Qidanın tavaya yapışmaması və ya dad vermək üçün zeytun yağı kim sağlam yağlardan az miqdarda istifadə edin.

Daha az duz (natrium, sodium) tərkibli ərzaqlar yeyin

Konservləşdirilmiş hazır yeməklər, kolbasalar, duzlu qəlyanaltı ərzaqlar (duzlu krekerlər, fındıqlar), pendirlər, turşular, süfrə duzu kimi natrium tərkibli qidaların miqdarını azaldın. Konservləşdirilmiş ərzağı suda yaxalamaq ərzaqdakı natriumun miqdarını yarıdan dörddə üçədək azalda bilər.

Tip 1 diabetlə yaşayan gənclər xüsusi çətinliklərlə üzləşirlər. Gəlin problemlərin həlli barədə danışaq!

Gəlin bununla üz-üzə gələk. Uşaqların, xüsusilə gənclərin sağlam qidalanmaya cəlb edilməsi daimi mübarizədir. Əlbəttə ki evdə olarkən onların seçimlərini idarə edə bilərsiniz. Lakin onlar evdən çıxdıqdan sonra əsl çətinliklər başlayır.

Uşağınızda diabet olduğu halda ruhdan düşmək düzgün deyil. Kiçik bir planlama ilə siz övladınıza aşağı keyfiyyətli qidalardan kənar durmaqda və müvafiq qidalanma normalarına riayət etməkdə kömək edə bilərsiniz.

1-ci addım: Onu ərzaq dükanına aparın

Sağlam qidalanma dükandan başlayır. Uşağınız ərzaq məhsulları almaq üçün hələ gəncdirmi? İndi onların qida planlaşdırmasında iştirak etməsi üçün ən münasib vaxtdır. Diabetli və ya diabetsiz, bu böyük həyat bacarığıdır.

2-ci addım: Məktəbdə qidalanmaya nəzarət edin

Məktəbdə yeyiləcək qidanın qablaşdırılması ən asan üsuldur. Bu yolla siz uşağınıza nahar qutusundakı və ya çantasındakı yemək üçün nə qədər insulin lazım olacağını müəyyən edə bilərsiniz. Lakin uşaq yeməyi məktəbin bufetindən seçirsə, onda həmin bufetin menyusu ilə tanış olun.

3-cü addım: Evdən kənarda lazımi tərzdə yeməyi öyrənmək

Restoranlar siz və sizin uşağınız üçün stresli bir yer ola bilər. Lakin düşünməyin ki, siz daim yeyəcəyiniz karbohidratların miqdarını hesablamalısınız. Əgər xüsusi bir tədbirdirsə, özünüzü rahat hiss edin və uşağın da özünü sərbəst hiss etməsinə imkan verin. Lakin hər ehtimala qarşı bəzi restoranlarda qidalar barədə informasiya əldə etmək olar. Yaxud restorana getməzdən qabaq onların internet saytına baxa bilərsiniz.

4-cü addım: Ziyafətlər (qonaqlıqlar) zamanı

Diabetlə yaşamaq o demək deyil ki, sizin uşağınız əyləncələrə qatıla bilməz. Lakin əyləncə gecəsindən bilavasitə əvvəl və sonra, yatarkən, habelə növbəti səhər qandakı şəkərin səviyyələrini yoxlamağı unutmayın. Siz tarazlığı qorumaq üçün onların insulin dozasını yeməyə uyğunlaşdırmalı ola bilərsiniz.

5-ci addım: Evdən kənarda gecələmə

Əgər uşağınız dostunun evində gecələyərsə, siz bunu qabaqcadan planlaşdırmalısınız. Diabeti idarə etmək üçün ona lazım olan hər şeyin (məsələn, hazır yeməklərin) olmasını təmin edin. Siz həmçinin dostunun valideynlərinə uşağınızın diabet olduğunu bildirin və lazım olarsa qanda şəkərin aşağı düşməsini necə idarə etməli olduqlarını onlara izah edin.

Diabet barədə daha çox məlumat almaq istəyirsiniz?

Amerika Diabet Cəmiyyətinin Diabetes Food Hub (Diabet Pasiyentləri üçün Qida Mərkəzi) səhifəsinə daxil olun. Səhifə reseptlər, yeməyin planlaşdırılması və alış-veriş barədə tövsiyələr üçün əla mənbədir.

Karbohidratlar yediyimiz bir çox ərzaqlarda mövcuddur. Onlar bizə enerji üçün, uşaqlara isə böyümək və inkişaf etmək üçün lazımdır. Protein və yağlar da bədəni enerji ilə təmin edir, lakin karbohidratlar qandakı şəkər səviyyələrinə ən çox təsir edənlərdir. Yeməkdən sonra 1-2 saat ərzində karbohidratların əksəriyyəti qanda şəkərə çevrilir.

Onların 2 növü var: sadə və mürəkkəb

Sadə karbohidratlar

Sadə karbohidratlar qısamüddətli təsirə malikdirlər. Onlar qanda şəkərin səviyyəsini tez artırırlar. Əslində, bəzi sadə karbohidratlar normadan aşağı qan şəkəri (hipoqlikemiya) halını müalicə etmək üçün istifadə oluna bilər. Bunlar yüksək qlikemik indeksli karbohidratlar adlanır.

Mürəkkəb karbohidratlar

Bir çox mürəkkəb karbohidratlarda liflər, vitaminlər və minerallar var. Onların həzm edilməsi daha uzun çəkə bilir, ona görə də onların qandakı şəkərin səviyyəsinə təsiri daha gec baş verir ki, bu da şəkərin daha yavaş yüksəlməsinə səbəb olur.

Sellüloza kimi də tanınan lif bitkilərdə rast gələn mürəkkəb karbohidrat növünə aiddir. O bizə toxluq hissi verir, xolesterini aşağı salmağa kömək edir, həm də qanda şəkərin miqdarını azalda bilər. Liflər digər karbohidratlar kimi həzm olunmur. Onlardan fərqli olaraq, liflər təbii kobud süngər kimi təsir edir və xoşagəlməz maddələri da özü ilə daşıyaraq həzm traktından çıxarır.

Hansı qidalarda karbohidratlar var?

Şəkər (Sadə karbohidratlar)

• Meyvə və şirələr;
• Tortlar;
• Peçenyelər;
• Bəzi taxıl növləri.

Nişasta (mürəkkəb karbohidratlar)

• Kartof;
• Çörək;
• Makaron;
• Düyü;
• Noxudlar;
• Qarğıdalı;
• Mərci və lobyalar.

Lif (mürəkkəb karbohidratlar)

• Meyvə və tərəvəz;
• Emal olunmamış taxıldan çörək (kəpəkli);
• Emal olunmamış taxıl/çovdar;
• Mərci və lobyalar;
• Qoz-fındıq.

Bu sağlam reseptlər toplusu yalnız diabeti olan pasiyentlər üçün deyil, həm də uşaqlar üçün faydalıdır! Ona görə də hər biriniz masanın üzərindəkindən məmnun qala bilərsiniz.

İlk dəfə sizə uşağınızda tip 1 diabet olduğu deyilərkən onu nə ilə qidalandırmalı olduğunuzu müəyyən etmək sizə çətin görünə bilər. Lakin zaman keçdikcə bu daha asan olacaq. Siz tezliklə hansı ərzaqların sizin uşağınızın qanında şəkəri yüksəltdiyini öyrənəcəksiniz. Uşağınızın qəbul etdiyi yeməklərin və qanındakı şəkərin səviyyələri barədə qeydlər aparmaq buna kömək edə bilər.

Sadəcə uşağınızında diabetin olması o demək deyilki, o bəyəndiyi bütün yeməkləri artıq yeməməlidir. Yadda saxlamalısınız ki, övladınızın nə ilə qidalanması ona göstərilən qulluğun böyük bir hissəsidir, eynən insulin kimi.

Uşağınıza bu diaqnoz qoyulduqda onun həkimi sizə pəhriz və yemək vaxtları barədə bəzi təlimatlar verməlidir. Uşağınıza evdə sağlam və onun zövq aldığı pəhriz yeməkləri verməklə siz onu böyümək üçün tələb olunan bütün qida maddələri ilə təmin etmiş və diabetə nəzarətdə ona kömək etmiş olacaqsınız.

Sağlam və xoşbəxt _ uşaqlar üçün reseptlər